• Ստուգում ենք առաջադրանքները:
• Կարդա՛ Ղազարոս Աղայանի ստեղծաործություններից մեկը և գրի՛ր՝

1. ինչի՞ մասին էր այն,

Երկու այծ մեկ ճանապահրով գնում են և մեկ գետի են հասնում և մեկ գերան կա այդ գետի վրայով որը կարող է ընդամենը պետք է մեկը անցնի և մեկը մյուսին ասւմ է դու հետ ընկի ես պետք է անցնեմ գերանի վրայով։

ի՞նչ հասկացար,

Ես հասկացա որ մյուսը քո ճանապահրով անցնի դու կարող ես ուրիշ ու ավելի լավ ճանապարհ գտնես։

ի՞նչ սովորեցիր:

ես սովորեցի որ պետքը ես պետքը մյուսին չհանեմ իր տեղից կամ խանգարեմ նրան։

1. Երեխայի հասակը մինչև 7 տարեկան դառնալը փոխվել է հետևյալ կերպ

 

Geogebra ծրագրի օգնությամբ Գծե՛ք նրա տարիքից հասակի կախման գրաֆիկը։

2. Օդի ջերմաստիճանը չափել են մեկ օրվա ընթացքում։ Չափումների արդյունքները ներկայացված են հետևյալ աղյուսակում.

 

Կառուցե՛ք օրվա ընթացքում օդի ջերմաստիճանի փոփոխության գրաֆիկը։

 

3. դ նկարում պա­տկերված է մեքենայի շարժման գրաֆիկը

 

Գրաֆիկով որոշե՛ք՝

ա) քանի կիլոմետր է անցել մեքենան 5 ժամում, 180:3=60, 60×5=300

բ) շարժման սկզբնակետից ինչ հեռավորության վրա է գտնվել մեքենան 1 ժ անց,2.1/2 ժ անց, 60 120+30=150

գ) որքան ժամանակում է մեքենան անցել 90 կմ։ 1.5

4. Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է նկարում։

 

Գրաֆիկից ելնելով՝ պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին.

ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։ 7

բ) Որքա՞ն ժամանակում է գնացքը հասել B կետը։ 2

գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։ 120/2=60

դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։ 60

ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը։

5-1.5=3

5. . Խանութը կոնֆետ է ստացել, որի 1 կգ—ն արժե 2000 դրամ: Առաջին օրն այդ կոնֆետից վաճառվել է 7 կգ, երկրորդ օրը` 10 կգ, երրորդ օրը` 6 կգ, չորրորդ օրը` 5 կգ: Որոշե՛ք, թե կոնֆետների վաճառքից ի՞նչ գումար է ստացվել առաջին օրը, առաջին երկու օրում, առաջին երեք օրում, չորս օրում: Կազմե՛ք համապատասխան գրաֆիկը:

7                  10                  6           5

140000          20000         12000        10000

6. . Մեքենան 100 կմ անցնելու համար ծախսում է 10 լ բենզին: Նկատի ունենալով, որ մեքենայի բենզինի բաքի տարողությունը 80 լ է` որոշե՛ք, թե որքան բենզին կմնա բաքում, երբ մեքենան անցնի 20 կմ, 40 կմ, 60 կմ, 80 կմ: Կազմե՛ք համապատասխան գրաֆիկը”

78      76       74     72 

20        40         60      80

7. Կազմե՛ք թվային արտահայտություն՝ պատկերի մակերեսը հաշվելու համար և գտե՛ք նրա արժեքը։

35+8=43

Կան բառեր, որոնք ձևով, հնչյունական կազմով նույնն են, բայց իմաստով բոլորովին տարբեր, օրինակ՝ գունդ- գնդաձև մարմին, գունդ-զորք: Այսպիսի բառերը կոչվում են համանուններ: Խոսքի մեջ այս բառերը չեն շփոթվում, քանի որ միանգամայն տարբեր են:

• Տրված բացատրությունների դիմաց գրի՛ր համանուն բառերը, օրինակ՝

1. ծովային կենդանի- փոկ
2. կաշվե գոտի-փոկ

 

1. հանձնել-տալ
2. ամուսնու քույր-տալ

 

1. կռիվ-մարտ
2. գարնան առաջին ամիս-մարտ

 

1. ճակնդեղ-բազուկ
2. ձեռքի վերին հատվածը, թևը-բազուկ

• Բառարանների օգնությամբ գտի՛ր տրված բառերի համանունները, օրինակ՝

1. սեր-համակրանք,
2. սեր-կաթնասեր, սերուցք

 

1. շահ-օգուտ
2. շահ-թագավորի կոչում

 

1. մատ-շախմատի քայլ
2. մատ-ձեռքի  մատ

 

1. կետ-ջրային ձուկ
2. կետ-վերջակետ

 

1. թառ-երաժշտական գործիք
2. թառ-հավերի  նստելու տեղ

 

1. լուծ-բեռ
2. լուծ- փորի լուծ

 

1. դող-մրսել
2. դող-

 

1. ափ-ծովի ափ
2. ափ-ձեռքի ափ

 

1. ակ-
2. ակ-
3. ակ-

• Դուրս գրի՛ր ժողովրդական բառախաղի մեջ եղած համանունները: Յուրաքանչյուրի դիմաց գրի՛ր թե ինչ է նշանակում՝

Ես աղա, դու աղա, բա մեր աղունն ո՞վ աղա:

Մուկը ասաց մկանը, ցավում է իմ մկանը:

մուկը-ջիլ

մկանը-մուկ

• Ընդգծիր այն բառերը, որոնք ունեն իրենց համանունները՝

Կար, ծաղիկ, բարի, եղանակ, քանոն, ծածկոց, թառ, գազ, աթոռ, բութ, հյութ, բուն, լալ, ոտք:

եղանակ

եղանակ

քանոն

բութ

բութ

գազ

գազ

բուն

բուն

լալ

լալ

 

• Տրված համանունների բոլոր իմաստներով նախադասություններ կազմիր՝ մարտ, զատիկ, գոլ, վարել:

մարտ ամսին թագավորի ծննդյան տարեդարձն  է;

Թագավորը մարտ արեց մեկ ուրիշ թագվորի հետ։

Ես գթա զատիկ։

Ես գնացի զատիկի համար առեվտուր անելու։

Մեր դպրոցի տղաներով գոլ խփեցինք ւրիցհ դպրոցին։

Քույրիկս գոլ ջրով լողացավ։

ես վարել եմ ավտոմեքենա։

Գյուղացիները վարում եին ձաշտը։

 

• Համանուն բառերով զվարճալի պատմություն հորինիր:

 

• Ներկայացրու՛ ընթերցանության օրվա ընթերցածդ գիրքը:
• Կատարի՛ր առաջադրանքները:

• Բառերը ձևափոխի՛ր և գրի՛ր այնպես, որ միտքը չաղավաղվի

Պանինը որսորդ Էր։ Վեց շուն (ունենալ),(ՈՒնէր) մեկը մյուսից կատաղի։ Շների հետ որսի (գնալ) (Գնաց) Մթնաձորի խորքերը։ (Ձմեռ) (Ձմեռանը)  լուսնյակ գիշերներին, երբ (վախ) (Վախը)  ոչ ոք չէր մոտենում Մթնաձորին, Պանինի շներն անտառի բացատում արջի հետ էին կոխ կենում, կամ հալածում էին խրտնած պախրային։

Պանինը (վազել) (Վազեց) (շներ) (Շները) հետևից, հրճվանքից ճչում։ (Գիշեր) (գիշերը) որսը նրա համար հարազատ տարերք էր։ ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑ «Մթնաձոր»

• Տրված նախածանցներից յուրաքանչյուրով 3-ական բառ կազմիր:

ան-Անշուն, Անտեր, Անփոխ։

ապ-Ապօրինի,

տ-Տգետ, Տգեղ, Տկար, Տհաս:

դժ- Դժգոհ, Դժբաղտ,  Դժկամ։

չ-Չկարողանալ,  Չկատարել, Չկամ։

գեր-Գերաճ, Գերբնական,

անդր-Անդրկովկաս,

• Տրված վերջածանցներից յուրաքանչյուրով 3 ական բառ կազմիր:

-Ալի, Ան-ալի

-ելի,      գով-ելի,   ՈՒսան-ելի

Արև-իկ,    Շուշ-իկ,  Շն-իկ

-ք,    կամ-ք,      Աշխանտան-ք

Անձրևան-ոց,      Կրակ-ոց,   Քթ-ոց

Դժբաղտ -ություն,  Երջանկ-ություն,  ՈՒրախ-ություն

Գազան-անոց,   Բանջար-անոց

• Կարդա՛ բանաստեղծությունը, բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր և սովորի՛ր անծանոթ բառերը:

 

• Ընդգծված բառերը ի՞նչ խոսքի մաս են:

Հին աշխարհը չեմ տեսել
Ու ոչ մի բան չեմ հիշում,
Ու չեմ նրան երազել
Իմ հուշերի մշուշում:

Բայց երբ նայում եմ խաղաղ
Մորս դեմքի դալուկին,
Ինձ թվում է, թե մի պաղ
Վիշտ է եղել կյանքը հին:

Հին աշխարհը չեմ տեսել
Ու ոչ մի բան չեմ հիշում,
Բայց թողել է նա մի թել
Մորս աչքի մշուշում:

Возвратные глагол

Упражнения

1.Замените выделенные слова глаголами на -ся, -сь в нужной форме.

1. Надо спешить в школу. 2. Из города отец приехал на автобусе. 3.
   Наступает Новый год. 4. Мальчики быстро сняли одежду и попрыгали в
   воду. 5. Почему ты сердитый? 6. На этой улице расположено посольство.
   Слова для справок: торопиться, находится, вернулся, приближается,
   сердишься, разделись.Надо торопиться в школу. 2. Из города отец вернулся на автобусе. 3.
   Приближается Новый год. 4. Мальчики быстро разделись и попрыгали в
   воду. 5. Почему ты сердишься? 6. На этой улице находится посольство.

2.Допишите глаголы на -ся, (-сь) в настоящем времени.

1. Я готовл.. стать спортсменом. Каждое утро я обтира.. холодной
   водой, занима.. гимнастикой. 2. Белый снег пушистый в воздухе круж.. и
   на землю тихо падает, лож… . 3. Из Москвы поезда отправля… на север,
   на юг, на восток и на запад. 4. Тихо ночь лож.. на вершины гор, и луна
   гляд.. в глубину озёр.Я готовлюсь стать спортсменом. Каждое утро я обтираюсь холодной
   водой, занимаюсь гимнастикой. 2. Белый снег пушистый в воздухе кружится и на землю тихо падает, ложится. 3. Из Москвы поезда отправляются на север, на юг, на восток и на запад. 4. Тихо ночь ложится на вершины гор, и луна глядится в глубину озёр.3.Перепишите пословицы и поговорки. Объясните их значения.
   1.Дело мастера боится.
   Эта поговорка имеет в ввиду то, что професиональный мастер хорошо выполнит свою работу.
   2. Друг познаётся в беде.
   Эта пословица о том, что
   3. Мир освещается солнцем, а человек – знанием.
   Эта поговорка о том, что знания открывают человеку глаза на все, что его окружает.
   4. Москва не сразу строилась.
   Эта поговорка о том, что Москва не всегда была большим городом. Ещё о том, что все великое начиналось с маленького 

   4.

 

Ինքնաստուգում
1.Կատարե՛ք բազմապատկում.
–76,32 ⋅ 10=-763,2
0,329 ⋅ 1000=329
–0,00054 ⋅ 100=-0,054
34,87⋅ 1000=34870
2. Կատարե՛ք բաժանում.
85,207 ։ 10=8,5207
5 ։ 10=0,5
–32:100=-0,32
-673,1 ։ (-100)=3,731
3.Ուղղանկյունանիստի կողերի երկարություններն են՝ 2.2/5 սմ, 1/3սմ և 1/4 սմ։ Գտե՛ք նրա ծավալը։
2.2/5×1/3×1/4=6,075
4. Կատարե՛ք գումարում
8,903 + 152,9=161,803
5,5 + 6,36=11,86
0,921 + 4,8=5,721
(–1,2) + (–3,4)=-4,6
(–0,37) + (–6,23)=-6,6
5. Կատարե՛ք հանում.
81,22 – 53,12= 28,1
17,1 – 8,256 =8,844
25 – 10,38=14,62
11,397 – 7=4,397
97,1 –0,256=96,844
6. Կատարե՛ք գործողությունը
16,7 ⋅ 0,12 =2,004
5,78⋅ 0,02=0,1156
20,024 ։ 4=5,006
76,971 ։ 0,01 =7697,1
7. Լուծե՛ք հավասարումը

6⋅(5+x)+2⋅(1-x)=62
30 + 6x + 2 – 2x = 62
6x – 2x = 62 – 30 – 2
4x = 30
x = 30/4
x = 15/2
4x-12+5x+3=81
4x + 5x = 81 + 12 – 3
9x = 90
x = 90 : 9
x = 10 

8.Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը` 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը։
80 x 5 = 400
400 : 2 = 200
200 : 100 = 2
200 : 50 = 4
4 + 2 = 6

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ներկայացրեք Արտաշես 1-ի վարչական և ռազմական բարեփոխումները,
Վարչական բարեփոխմամբ Մեծ Հայքի տարածքը բաժանվեց 120 գավառների:
Ռազմական բարեփոխումներից էր այն, որ նա հայկական բանակը բաժանեց 4 սահմանակալ զորավարությունների` ըստ աշխարհի 4 կողմերի:
2. Ինչու՞ Արտաշես 1-ը իրականացրեց հողային բարեփոխում:
Որովհետև համայնական գյուղացիների և մասնավոր հողատերերի միջև հարաբերությունները սրվել էին:

3. Ի՞նչ տոհմանունով է ներկայանում Արտաշես1-ը սահմանաքարերի արամեատառ արձանագրություններում:
Արտաշես 1-ը սահմանաքարերի արամեատառ արձանագրություններում ներկայանում է Երվանդական տոհմանունով:

4. Ուրիշ ի՞նչ բարեփոխումներ է կատարել Արտաշես 1-ը,
Արտաշես 1-ը ճշգրտեց օրացույցը, բարեփոխեց տոմարը, լճերի և գետերի վրա հաստատեց նավարկություն, և շատ այլ բարենորոգումներ կատարեց:

5. Պատմեք Արտաշատ մայրաքաղաքի հիմնադրման մասին: Ինչու՞ են այն անվանել Հայկական Կարթագեն:
Արտաշատ մայրաքաղաքը  հիմնադրվել էր Ք.ա. 185 թվականին։ Կառուցվեցին ճոպ ապարանքներ, տաճարներ, թատրոն և այլ շինություններ: Արտաշատը դարձավ ժամանակի խոշորագույն քաղաքներից մեկն աշխարհում: Նրան մեծարել են Մեծ, Բարեպաշտ և Աշխարհակալ պատվանուններով:
Որովհետև պատմագիր Պլուտարքոսի հաղորդմամբ` Կարթագենի նշանավոր զորավար Հաննիբալը մայրաքաղաքի տեղն էր ընտրել և քաղաքի հատակագիծը կազմել։ Նա, հալածվելով Հռոմից, ժամանակավոր ապաստան էր գտել Հայաստանում: Դրանից ելնելով` հռոմեական պատմագրության մեջ Արտաշատը հիշատակվում է որպես «Հայկական Կարթագեն»:

6. Ի՞նչ պատվանուններով է հայտնի Արտաշես 1-ը:
Արտաշես 1-ը հայտնի է Մեծ, Բարեպաշտ և Աշխարհակալ պատվանուններով:

 

• Կարդա՛ Ղազարոս Աղայանի «Հնարագետ ջուլհակը» ավանդությունը:
• Ի՞նչ է ավանդությունը, բե՛ր օրինակներ:

Զատիկ, Ծառ զարդար,

• Ըստ քեզ խելացի՞ էր արդյոք թագավորը, եթե այո, ապա ինչպե՞ս կբացատրես:

Խելացի էիր թագավորը որ, իր գիտնակաների թոխեց և փնտրեց գտավ ջուհլակին։

• Ինչպե՞ս էր վերաբերվում թագավորը դերվիշին և դերվիշի արարքին:

Չասկանալով դրվիշին վախենում էիր նա արարքներից։

• Ինչպե՞ս էին վերաբերվում գիտնականները դերվիշին:

Չէին հասկանում դրվիշի քայլերը։

• Ինչպե՞ս էր վերաբերվում ջուլհակը դերվիշին:

Շատ լուրջ։ Յուրաքանչյուր գործոխությանը ճիշտ պատասխան տալով։

• Ինչպե՞ս կվարվեիր դու դերվիշի հետ:

Ճիշտ ջուհլակի նման։

• Լրացրու՛ մարտ ամսվա հարցաթերթիկը:

1. Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) (x + 324) + 18 = 555

x=555-342

x=213

դ) (x – 90) – 617 = 1000

x-90=1000+617

x=1617+90

x= 1707

բ) (x + 10) – 56 = 344

x+10=344+54­

x=398+10

x=408

ե) 136 + (x – 26) = 839

x-26=839-136

x=803+26

x=829

գ) (x – 83) + 215 = 940

x-83=940-215

x=725-83

x=642

զ) 405 + (x + 394) = 2505

x+394=2505-405

x=2100-394

x=1706

 

2. Գրե՛ք երկու կանոնավոր և երեք անկանոն կոտորակներ, որոնցից յուրաքանչյուրի հայտարարը հավասար է 18‐ի։

5/18,17/18,19/18,10/18

3. 8/9 մ երկարություն ունեցող ձեռնափայտը կազմված է երկու մասից։ Մի մասի երկարությունը 2/9մ է։ Որքա՞ն է մյուս մասի երկարությունը։

8/9-2/9=6/9

 

4. . AB հատվածի երկարությունը 14 սմ է։ Նրա վրա նշված է այնպիսի M կետ, որ AM = 9 սմ, և այնպիսի K կետ, որ BK  = 3 սմ։ Գտե՛ք MK հատվածի երկարությունը։

14 — 9 = 5
5 — 3 = 2

5. Կատարե՛ք հաշվումները, եթե a = 3.

ա) 3 ⋅ a + 386= 395

3x3+386=395
գ) (17 – a) ⋅ 3 = 42

(17-3)x3=42
ե) (78 ։ a + 99 ։ a) ⋅ 5 = 295

(78:3+99:3)x5=295

6. Կրճատե՛ք կոտորակները­

= 1/2

=1/3

=8/28

=6/5

= 41/24

7. 78 զբոսաշրջիկների համար նախապատրաստված էին վեցտեղանոց և չորստեղանոց նավակներ։ Յուրաքանչյուր չափի քանի՞ նավակ կար, եթե բոլոր զբոսաշրջիկները տեղավորվեցին 15 նավակում, և բոլոր տեղերը զբաղեցվեցին։

6×15=90

90-78=12

12:2=6

6-4=2

15-6=9

8. Կատարել գործողությունը

= 11/7

­ = 20/6